Σε μια συγκυρία εθνικά κρίσιμη, όπως είναι αυτή που τελευταία βιώνουμε, απαιτείται - κατά γενική ομολογία - ομοψυχία και δημιουργική συνεργασία όλων των δυνάμεων της κοινωνίας προς το σκοπό της αντιμετώπισης όχι απλώς οικονομικών δυσχερειών, αλλά - ακόμα περισσότερο - διαλυτικών φαινομένων που τείνουν να επεκταθούν σε επίπεδο πλέον θεσμών, οικονομίας και παραγωγικού ιστού. Η δραστηριοποίηση κάθε υγιούς δύναμης αυτής της χώρας παρίσταται πλέον επιτακτική με στόχο όχι τη διαφύλαξη και την προώθηση των συμφερόντων μεμονωμένων κοινωνικών ομάδων, αλλά την εξυπηρέτηση του γενικού συμφέροντος. Λογικές αδράνειας και αποστασιοποίησης δοκιμάστηκαν σε μεγάλο βαθμό τα τελευταία χρόνια και, όπως το σύνολο της κοινωνίας μαρτυρά, απέτυχαν.

Εγκλωβισμένοι πλέον μέσα σε αντιλήψεις «μνημονιακές» οι οποίες έχουν επιβληθεί «έξωθεν», έχοντας οδηγήσει στην υιοθέτηση προτάσεων και σκέψεων όλως αντιαναπτυξιακών, ζημιογόνων και ασύμβατων με τις πραγματικές ανάγκες τις αγοράς και του κάθε πολίτη μεμονωμένα, καλούμαστε να διαχειριστούμε αυτήν την κρισιμότερη για τη χώρα μας μεταπολεμική συγκυρία καθένας από το μετερίζι του.

Οι σκέψεις

Αυτές, όμως, οι ίσως γενικόλογες σκέψεις ήρθε η στιγμή να μετουσιωθούν και σε πράξεις. Η ιδιότητά μου ως δικηγόρου μοιραία με οδηγεί σε προβληματισμό αναφορικά με το ποια πρέπει να είναι η στάση της δικηγορικής κοινότητας μέσα σε αυτή την κοσμογονία αλλαγών και γεγονότων. Σαφώς οι κλαδικές διεκδικήσεις - πάντα θελκτικές αλλά και δίχως αντίκρισμα εκ μέρους της Πολιτείας - προβάλλουν για το σύνολο των δικηγόρων ως έχουσες προτεραιότητα. Σε καμία, ωστόσο, περίπτωση δεν πρέπει να δημιουργηθεί στην κοινωνία η εικόνα του δικηγόρου ως ενός επαγγελματία περιχαρακωμένου γύρω από απαιτήσεις η ικανοποίηση των οποίων έρχεται σε πλήρη αντίθεση με το συμφέρον των υπολοίπων πολιτών.

Δεν πρέπει ποτέ να μας διαφεύγει πως ο δικηγόρος αποτελεί συλλειτουργό της Δικαιοσύνης. Συλλειτουργό, όμως, όχι απομονωμένο από την υπόλοιπη κοινωνία και αποκομμένο από τα προβλήματα και τις ανάγκες της, αλλά, αντίθετα, ενεργό της μέλος, μέλος που έρχεται σε καθημερινή βάση σε επαφή με τον πολίτη αφουγκραζόμενος και ζώντας τις δυσχέρειες και τις δυσλειτουργίες που αυτός βιώνει. Η ευαισθητοποίηση του δικηγόρου έναντι αυτών των τελευταίων δεν είναι το ζητούμενο• είναι το δεδομένο! Αυτό που πλέον απομένει - σε καθαρά πρακτικό επίπεδο - είναι η άμεση και δυναμική επαναδραστηριοποίησή του προς όφελος της κοινωνίας και του θεσμού που υπηρετεί, μέσω της ανάληψης πρωτοβουλιών και δράσεων στοχευμένων έναντι των χρονιζουσών δυσλειτουργιών απέναντι στις οποίες η Πολιτεία κωφεύει δυστυχώς κατά τρόπο συστηματικό.

Σε μια τέτοια προσπάθεια η αμιγώς επιστημονική φύση του δικηγορικού λειτουργήματος δεν πρέπει να παραβλέπεται, αλλά αντίθετα να αξιοποιείται ως παράγοντας προώθησης λύσεων. Ο θεσμικός ρόλος του δικηγόρου ως συλλειτουργού της Δικαιοσύνης καθιστά επιτακτική - στις μέρες μας μάλιστα περισσότερο από ποτέ - και την εν τοις πράγμασι αναγνώριση της ιδιότητάς του ως συνδιαμορφωτή του ισχύοντος δικαίου. Η επαφή με τα καθημερινά προβλήματα γύρω από τη διαδικασία απονομής της Δικαιοσύνης μέσω της άσκησης μαχόμενης δικηγορίας επιτρέπει στο συνάδελφο να έρχεται αντιμέτωπος με μια πραγματικότητα η οποία ισοδυναμεί με μια «οδύσσεια» που συνθλίβει την επιστημονική του ιδιότητα μέσα σε γραφειοκρατικές συμπληγάδες. Η ενθάρρυνση της διατύπωσης προτάσεων εκ μέρους κάθε μέλους της δικηγορικής κοινότητας προκειμένου να βελτιωθούν ρυθμίσεις οι οποίες πάσχουν και επηρεάζουν δυστυχώς αρνητικά την απονομή του Δικαίου, επιβάλλεται να αποτελέσει προτεραιότητα.

Μια καλή και δυναμική αρχή φρονώ ότι θα ήταν η καθιέρωση της συμμετοχής των δικηγορικών συλλόγων στις διαδικασίες αναμόρφωσης των Κωδίκων Δικονομίας, οι διατάξεις των οποίων (κυρίως αυτές του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας) αποτελούν στην πραγματικότητα κενό γράμμα, οδηγώντας σε σειρά δυσλειτουργιών, μεταξύ των οποίων και η προκλητική πλέον καθυστέρηση στη διαδικασία απονομής της Δικαιοσύνης η οποία ισοδυναμεί στην πραγματικότητα με αρνησιδικία. Αποφασιστικής επίσης σημασίας φρονώ πως είναι η παροχή στους δικηγορικούς συλλόγους της δυνατότητας διατύπωσης σαφών προτάσεων προς τα αρμόδια υπουργεία με στόχο τη βελτίωση δυσλειτουργιών των νεοεισαγόμενων στη νομοθεσία μας ρυθμίσεων και γενικότερα την άμβλυνση προβλημάτων που ενδεχομένως να δημιουργήθηκαν σε επίπεδο πράξης από την εφαρμογή των εκάστοτε νομοθετικών αλλαγών.

Παρέμβαση

Προς την ίδια κατεύθυνση κινείται και η πρότασή μου για τη θεσμοποίηση της διαδικασίας σύγκλησης Πανελλήνιου Δικηγορικού Συνεδρίου ως εργαλείου όχι μόνο συλλογικής διεκδίκησης και αντιμετώπισης κλαδικών διεκδικήσεων, αλλά και ως οργάνου έχοντος τη δυνατότητα συντονισμένης παρέμβασης στη νομοθετική δράση της Πολιτείας, με απώτερο στόχο τη συνολική αναμόρφωση θεσμών της Δικαιοσύνης προς όφελος φυσικά του πολίτη. Έτσι μόνο θα υλοποιηθεί αλλά και θα καθιερωθεί και στη συνείδηση της κοινωνίας, του μέσου πολίτη, η επιπλέον ιδιότητα του δικηγόρου και ως νομικού συμπαραστάτη - «συμμάχου» του πολίτη έναντι σε κάθε μορφής κρατική αυθαιρεσία και δυσλειτουργία, η οποία και τείνει δυστυχώς να ξεχαστεί.

Η κοινωνική ένταση της συγκυρίας και η «στοχοποίηση» του επαγγέλματός μας στην οποία η τελευταία έχει οδηγήσει δεν πρέπει να επιτραπεί να επηρεάσουν τη σχέση δικηγόρου και πολίτη, απαξιώνοντας έτσι την ίδια τη Δικαιοσύνη, έναν από τους πυλώνες και τους σταθεροποιητικούς παράγοντες της Δημοκρατίας. Γνωρίζω πως η επί χρόνια διαρκής διατύπωση προγραμματικών λόγων που συστηματικά μένουν ανεφάρμοστοι κάνουν την οποιαδήποτε πλέον πρόταση - όσο χρήσιμη, ρεαλιστική και υλοποιήσιμη κι αν είναι στην πραγματικότητα - να φαντάζει δυστυχώς ως ουτοπία. Προσωπικό μου όραμα αποτελεί η άμεση μετουσίωσή της σε πράξη μέσω της δημιουργικής συνεργασίας κάθε παράγοντα της Δικαιοσύνης προς όφελος του ίδιου του θεσμού και, κατ’ επέκταση, του πολίτη, η ικανοποίηση των αναγκών του οποίου αποτελούν πρωταρχική υποχρέωση κάθε Πολιτείας.

*Ο Γιάννης Αδαμόπουλος είναι Δικηγόρος, πρώην Συνήγορος του Καταναλωτή και υποψήφιος Πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών, επικεφαλής του συνδυασμού «Κοινωνία των Δικηγόρων».

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα "O Κόσμος Σαββατοκύριακο" της 19ης/20ης Φεβρουαρίου 2011.